به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در آیین رونمایی از کتاب فقه جلیل و تکریم شخصیت علمی و اجتماعی سرکار خانم فریده مصطفوی که با حضور اساتید، فضلای حوزه و شخصیت‌های علمی و فرهنگی برگزار شد، با اشاره به جایگاه فقه در دوران معاصر تصریح کرد: به برکت انقلاب، فقه از حالت فردی و منفعل خارج شد و ابعاد جدیدی یافت. اندیشه‌های امام خمینی (ره) تحولی اساسی در فقه ایجاد کرد و این دانش را در سطح اجتماعی و حکومتی گسترش داد.
وی با استناد به حدیث طلب العلم فریضةٌ علی کل مسلمٍ و مسلمة افزود: در برخی منابع اهل سنت، این حدیث به‌صورت طلب الفقه فریضةٌ نقل شده که نشان‌دهنده اهمیت فقه در آموزه‌های دینی است.
آیت‌الله فاضل لنکرانی در ادامه به دیدگاه امام خمینی (ره) درباره جایگاه زن اشاره کرد و گفت: امام نگاهی عمیق و بی‌سابقه به نقش زن در جامعه داشتند.
وی تصریح کرد: زنان، انسان‌سازان جامعه‌اند و صلاح و فساد یک جامعه، به صلاح و فساد زنان آن بستگی دارد.
وی تأکید کرد: این نگاه نه‌تنها رویکردی اجتماعی، بلکه تحولی در مبانی فقهی بود که کمتر بدان پرداخته شده است. اگر این تعابیر امام در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها مورد بررسی دقیق قرار می‌گرفت، بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی امروز رخ نمی‌داد.
آیت‌الله فاضل لنکرانی با بیان اینکه اگر زنان انسان‌ساز را از ملت‌ها بگیرید، ملت‌ها دچار انحطاط خواهند شد، خاطرنشان کرد: این دیدگاه امام خمینی (ره) نقطه تمایز اندیشه اسلامی با رویکردهای غربی در تحلیل جایگاه زن و جامعه است.
آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در این مراسم با تأکید بر جایگاه زن در اندیشه امام خمینی (ره) گفت: امام پیروزی انقلاب را پیش از آنکه به مردان نسبت دهند، مرهون نقش بانوان می‌دانستند. ایشان تأکید داشتند که بانوان در صف نخست حرکت‌های انقلابی قرار داشتند و شجاعت آنان، مردان را نیز به میدان آورد.
وی با اشاره به انتشار بیانات امام درباره زنان توسط مؤسسه نشر آثار ایشان افزود: متأسفانه اندیشه‌های فقهی امام درباره زن کمتر مورد بحث قرار گرفته است، درحالی‌که این مسئله نیز یک تحول بنیادین در فقه به شمار می‌رود.
آیت‌الله فاضل لنکرانی با رد این تصور که نگاه امام به زن پس از انقلاب شکل گرفته است، تصریح کرد: نگاه عمیق امام به جایگاه زن، پیش از انقلاب نیز وجود داشت.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در ادامه با اشاره به تحول ایجادشده در فقه به‌واسطه اندیشه‌های امام خمینی (ره) اظهار کرد: امام با طرح نظریاتی همچون اسلام ناب و ولایت مطلقه فقیه بنیان‌های جدیدی در فقه ایجاد کردند. برخی از فتواهای ایشان، بر اساس تحول در مبانی اجتهادی، قابل بازنگری است. به‌عنوان‌مثال، ایشان در سال‌های پایانی عمر خود به نظریه خطابات قانونیه رسیدند که اگر از ابتدا بر همین مبنا فتوا می‌دادند، شاید برخی نظرات فقهی ایشان متفاوت می‌بود. لذا این مسئله نیاز به پژوهشی جدی دارد و می‌تواند به نگارش یک رساله فقهی مستقل منجر شود.
معرفی کتاب فقه جلیل و جایگاه علمی مؤلف
آیت‌الله فاضل لنکرانی در ادامه به معرفی کتاب فقه جلیل پرداخت و گفت: این اثر، حاصل تلاش مرحوم آیت‌الله تجلیل است که از فقهای طراز اول حوزه به شمار می‌رفتند. ایشان در فقه، فلسفه، حدیث و اعتقادات تسلط ویژه‌ای داشتند و تقریرات ارزشمندی از آیت‌الله حجت و حواشی مهمی بر تحریر الوسیله نگاشته‌اند.
وی افزود: مرحوم آیت‌الله تجلیل اثر بیست‌جلدی المحاسن و المساوئ را تألیف کردند که مجموعه‌ای کم‌نظیر درباره اعمال نیک و بد در قرآن و روایات است. مطالعه این آثار، گستره علمی و دقت نظر ایشان را آشکار می‌سازد.
آیت‌الله فاضل لنکرانی با تأکید بر لزوم تبیین اندیشه‌های امام درباره زن و تحول فقهی ایشان، خاطرنشان کرد: این مباحث نه یک برداشت شخصی، بلکه اجتهادی عمیق از سوی فقیهی در بالاترین مرتبه علمی است که باید مورد تحقیق و بررسی جدی قرار گیرد.
وی با اشاره به تسلط علمی آیت‌الله تجلیل اظهار کرد: این فقیه برجسته، سبک خاصی در اجتهاد داشتند که می‌توان آن را از همین کتاب استخراج کرد. این اثر، متنی مبتنی بر تحریر الوسیله است که به زبان فارسی و به شیوه‌ای روشن و قابل‌فهم نگاشته شده است. مطالعه این کتاب نشان می‌دهد که ایشان در مقام بسط و تفصیل گسترده نبوده‌اند، بلکه به بیان نکات اصلی هر فرع فقهی به‌صورت عالمانه و مجتهدانه پرداخته‌اند.
آیت‌الله فاضل لنکرانی با اشاره به نحوه بررسی ادله در این اثر تصریح کرد: در مبحث اجتهاد و تقلید، آیت‌الله تجلیل تمامی ادله روایی و نقلی، از جمله آیات و احادیثی که فقها به آن‌ها استناد کرده‌اند، بررسی کرده‌اند. نکته اساسی این است که این ادله ناظر بر تأسیس یک حکم جدید نیستند، بلکه دلالت بر بنای عقلا بر رجوع به خبره دارند. ایشان این موضوع را به‌گونه‌ای تبیین کرده‌اند که روشن می‌شود اگر بنای عقلا بر رجوع به عالمیت باشد، تمام اطلاقات این ادله باید بر همین اساس تفسیر شوند.
وی افزود: برخلاف برخی که میان تعیین و تخییر دوران قائل شده و عقل را در چنین شرایطی متمایل به تعیین عالم دانسته‌اند، آیت‌الله تجلیل بر ضرورت تقلید از عالم تأکید دارند. این نکته، یکی از ویژگی‌های مهم روش اجتهادی ایشان در این کتاب است.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) یکی از امتیازات کتاب فقه جلیل را شیوه روان‌نویسی آن دانست و گفت: مباحث فقهی پیچیده، همچون مسئله استصحاب و انواع آن—اعم از استصحاب در شبهات حکمیه و موضوعیه و تعارض استصحاب‌ها—در این کتاب بدون تکلف و به شیوه‌ای کاملاً روان بیان شده‌اند. مطالعه این اثر، نشان می‌دهد که مؤلف بر مباحث تسلط کامل داشته و بدون پیچیدگی‌های لفظی، مفاهیم عمیق فقهی را تبیین کرده‌اند.
آیت‌الله فاضل لنکرانی در بخش دیگری از سخنان خود، شیوه تدوین این اثر را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد: درس خارج فقه، مطلبی نیست که هر طلبه‌ای بتواند آن را به این شکل بنویسد. بنده شاهد بودم که در جلسات درس مرحوم والد ما (رضوان‌الله تعالی علیه)، برخی افراد تنها ظاهر بحث را یادداشت می‌کردند، درحالی‌که درک واقعی مطالب فقهی و اصولی، نیاز به فهم دقیق و عمیق دارد.
وی افزود: این کتاب توسط سبیه مکرمه امام، سرکار خانم عرابی، تدوین شده است و ویژگی مهم آن، دقت و شفافیت در انتقال مباحث درسی است. وقتی از ایشان پرسیدم که آیا این مطالب از روی نوار پیاده شده است، پاسخ دادند که نه، بلکه در جلسات درس یادداشت‌برداری کرده و سپس در منزل آن‌ها را تکمیل کرده‌اند. این امر، نشان‌دهنده لطف و عنایت الهی به امام و بیت ایشان است.
آیت‌الله فاضل لنکرانی ضمن تأکید بر اهمیت این اثر در مباحث فقهی تصریح کرد: بی‌تردید، این کتاب برای حوزه‌های علمیه یک افتخار محسوب می‌شود. مطالعه آن می‌تواند برای طلاب و پژوهشگران فقهی بسیار سودمند باشد و روش اجتهادی آیت‌الله تجلیل را در معرض مطالعه و بررسی قرار دهد.
وی اظهار کرد: این کتاب، در حقیقت، یک شرح فارسی بر تحریر الوسیله است که برای انتشار رسمی، نیازمند ویرایش و تکمیل برخی نکات است. همواره تأکید شده که اگر قرار است چنین آثاری منتشر شوند، باید از نظر علمی و نگارشی مورد بازبینی قرار گیرند. این کتاب حتی می‌تواند در آینده به‌عنوان یکی از منابع درسی حوزه‌های علمیه مورد استفاده قرار گیرد، که این امر مایه خوشحالی ماست و از الطاف الهی به امام راحل (قدس سره) محسوب می‌شود.
برکات علمی امام خمینی(ره) و جایگاه بیت ایشان
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) ضمن اشاره به برکات الهی که به امام خمینی (قدس سره) عطا شده بود، تصریح کرد: خداوند در کنار اخلاص امام، که برای هدایت جامعه، احیای دین، مبارزه با ظلم و حمایت از محرومان تلاش می‌کرد، نعمات بزرگی را نیز به ایشان ارزانی داشت. در رأس این نعمات، فرزند فرهیخته‌شان، مرحوم شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (رضوان‌الله تعالی علیه) قرار داشت که شخصیت علمی کم‌نظیری بودند. متأسفانه حق ایشان در حوزه‌های علمیه آن‌گونه که باید ادا نشد.
وی با ذکر خاطره‌ای از دوران حضور امام در نجف افزود: به یاد دارم زمانی که مرحوم والد بنده در قید حیات بودند و امام همراه با بیتشان در نجف حضور داشتند، فردی نزد ایشان آمد و پرسید: اگر ما مقلد امام خمینی هستیم و خدای ناکرده ایشان از دنیا بروند، نظر شما در مورد مرجع تقلید بعدی چیست؟ ایشان بدون هیچ تأملی فرمودند: سید مصطفی. این پاسخ، جایگاه والای علمی این شهید بزرگوار را نشان می‌دهد. هرکس به تألیفات و تحریرات ایشان—به‌ویژه در اصول فقه—مراجعه کند، درمی‌یابد که ایشان چگونه با تبحر علمی، مبانی پیچیده اصولی را تبیین و تحلیل کرده‌اند.
آیت‌الله فاضل لنکرانی در ادامه به نقش مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید احمد خمینی (رضوان‌الله تعالی علیه) پرداخت و بیان کرد: شرایط سیاسی اقتضا می‌کرد که ایشان در کنار امام، نقشی محوری ایفا کنند. او از جمله نعمت‌های بزرگی بود که خداوند به امام عطا کرد. علاوه بر ایشان، سایر اعضای محترم بیت امام نیز همگی دارای فضائل علمی و معنوی بودند و در امتداد راه امام، همچنان شخصیت‌های علمی و برجسته‌ای در این خانواده حضور دارند که در میدان‌های علمی و معرفتی نقش‌آفرینی می‌کنند.
او تأکید کرد: باید انصاف را رعایت کرد. نباید به‌دلیل برخی ایرادات جزئی، سایر ابعاد یک شخصیت یا اثر علمی را نادیده گرفت. این یک واقعیت است که امام خمینی (قدس سره)، به‌واسطه خلوص نیت و معامله‌ای که با خداوند داشت، مشمول الطاف الهی شد و برجستگانی را در بیت ایشان قرار داد. امید داریم که این خاندان، همچنان مملو از عالمان، فقیهان و مفسرانی باشد که بتوانند پرچم‌دار دین و مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) باشند.
وی با اشاره به جایگاه علمی امام خمینی (قدس سره) در حوزه‌های علمیه گفت: امام خمینی حق بزرگی بر همه انسان‌های عصر خود، جامعه ایران و به‌ویژه بر حوزه‌های علمیه دارند. آنان که از مبانی علمی، اصولی و فقهی امام بهره‌مند شده‌اند، بیش از دیگران به این حق واقف‌اند. باید یاد و اندیشه امام در حوزه‌ها زنده بماند. اگر حوزه‌های علمیه می‌خواهند باقی بمانند، باید بر مبانی و اندیشه‌های امام تأمل و تحقیق کنند. در غیر این صورت، به وضعیت قبل از انقلاب بازخواهند گشت.
آیت‌الله فاضل لنکرانی ادامه داد: حیف است که میراث گران‌بهایی که امام از خود به‌جا گذاشته است، مورد غفلت قرار گیرد. باید از این میراث به بهترین شکل بهره برد. امروز، ضمن گرامی‌داشت یاد امام راحل، یاد شهدای بزرگوار از جمله مرحوم شهید سید مصطفی خمینی، مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید احمد خمینی، همسر گرامی مرحوم سید مصطفی خمینی (مرحومه عرابی)، مرحوم آیت‌الله اشراقی، و مرحوم دکتر بروجردی را نیز گرامی می‌داریم.
وی در پایان تأکید کرد: امیدواریم که بتوانیم از آنچه امام برای ما به یادگار گذاشته است، به بهترین وجه استفاده کنیم. والسلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته.
..............................
پایان پیام
نظر شما