به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ هنگامی که دونالد ترامپ برای بار دوم به ریاست‌جمهوری رسید، قابل پیش‌بینی بود که سیاست خارجی خود را بر چین، اوکراین و غرب آسیا متمرکز کند. سکوت ترامپ در روزهای نخست ریاست‌جمهوری درباره افغانستان باعث شد برخی ناظران گمان کنند که او در دوره دوم ریاست خود توجه چندانی به مسائل افغانستان نخواهد داشت.
از سوی دیگر، گروه طالبان به‌عنوان حاکمان فعلی افغانستان، پیش از آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ، با دولت بایدن بر سر آزادی دو زندانی آمریکایی در کابل مذاکره و توافق کرده بودند. اما اجرای این توافق را تا زمان ادای سوگند ترامپ به تعویق انداختند. آزادی این دو آمریکایی در دوره ترامپ، علی‌رغم توافق در دوره بایدن، به نوعی چراغ سبزی به ترامپ بود که نشان می‌داد طالبان آماده همکاری با دولت جدید آمریکا است. با این حال، برخلاف انتظار رهبران کابل، مقامات واشنگتن، به‌ویژه وزیر خارجه جدید، مارک روبیو، سیاست تهاجمی در پیش گرفتند و از تعامل با این گروه اجتناب کردند. روبیو، درحالی‌که آزادی دو زندانی آمریکایی را مورد اشاره قرار داد، طالبان را محکوم کرد و تأکید داشت که این گروه باید زندانیان آمریکایی بیشتری را آزاد کند. او حتی احتمال تعیین جایزه برای دستگیری رهبر طالبان را رد نکرد و پیشنهاد داد که این جایزه می‌تواند بیش از میزان تعیین‌شده برای دستگیری اسامه بن لادن، رهبر القاعده، باشد.
مطالبات احتمالی آمریکای ترامپ از حاکمان افغانستان
موضع‌گیری‌های رسمی ترامپ در قبال طالبان تاکنون نشان می‌دهد که او خواستار بازگرداندن سلاح‌ها و تجهیزات نظامی است که آمریکا پس از خروج از افغانستان در اوت ۲۰۲۱ در این کشور بر جای گذاشت. ماه گذشته ترامپ خواستار بازگرداندن تسلیحات آمریکایی از افغانستان شد که ارزش آنها ۷ میلیارد دلار برآورد می‌شود. در حالی که طالبان تاکنون هیچ اقدام رسمی در این زمینه انجام نداده است، برخی از رهبران این گروه که به شرط ناشناس ماندن با الجزیره گفت‌وگو کردند، تأکید داشتند که این تسلیحات برای مقابله با گروه تروریستی داعش خراسان ضروری است. این اظهارات نشان می‌دهد که طالبان تاکنون تصمیمی برای تحویل سلاح‌ها به آمریکا نگرفته است.
ترامپ همچنین کمک‌های مالی به کابل را قطع کرد و هشدار داد که این اقدام دائمی خواهد بود، مگر اینکه طالبان تسلیحات آمریکایی را بازگرداند.
از طرف دیگر ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان در واکنش به درخواست ترامپ برای تحویل سلاح‌ها و همچنین بازپس‌گیری پایگاه هوایی بگرام، اظهار داشت: بازپس‌گیری بگرام یک رؤیای محال است. ایالات متحده و فراریان رژیم گذشته باید این رؤیا را از سر خود بیرون کنند.
مجاهد با رد ادعای ترامپ مبنی بر فعالیت چین در پایگاه بگرام، تأکید کرد: این پایگاه در اختیار نیروهای امارت اسلامی است. افغانستان مستقل است و ما خاک خود را به هیچ کشوری واگذار نمی‌کنیم. بگرام در دست نیروهای ما است، نه چین.
در میان گمانه‌زنی در مورد احتمال استرداد تسلیحات آمریکایی، این تجهیزات را «غنائم جنگی» توصیف کرد و گفت که این سلاح‌ها برای دفاع از استقلال افغانستان و حکومت اسلامی آن استفاده خواهند شد.
سخنگوی دولت طالبان در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس به دولت ترامپ هشدار داد و نوشت: ما هیچ‌یک از سلاح‌های باقی‌مانده آمریکا را به کسی نخواهیم داد. این غنیمت است و اگر کسی آنها را بخواهد، با همین سلاح‌ها پاسخ خواهیم داد. ما اشرف غنی نیستیم که هرچه دستور می‌دادید، انجام دهد!
بررسی علل نگرانی ترامپ
به نظر می‌رسد که نگرانی‌های ترامپ فراتر از تسلیحات و تجهیزات نظامی است که نیروهای آمریکایی در افغانستان بر جای گذاشته‌اند.
از جمله این نگرانی‌ها می‌توان به نفوذ چین اشاره کرد. چین طی سال‌های اخیر توانسته است در چارچوب ابتکار «یک کمربند یک جاده» چندین توافق همکاری با طالبان امضا کند. در واقع، در غیاب آمریکا، دولت چین توانسته است خود را به‌عنوان یک شریک قابل‌اعتماد برای طالبان معرفی کند؛ شرایطی که برای دولت ترامپ یک کابوس محسوب می‌شود. همچنین در حالی که بسیاری از کشورهای جهان طالبان را یک گروه منزوی می‌دانند، چین روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را در افغانستان گسترش داده است. طالبان نیز به نظر می‌رسد که از این توجه خرسند است. در این رابطه شبکه خبری دویچه وله گزارش داد که در سال گذشته، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، اعتبارنامه سفیر طالبان را به‌عنوان اولین رهبر خارجی پذیرفت و سپس در تابستان گذشته، چین به نخستین کشوری تبدیل شد که سفیری را تحت حکومت طالبان به کابل منصوب کرد. سید جلال بازوان، استاد علوم سیاسی در دانشگاه خصوصی کاردان کابل، به رویترز گفته است که منابع طبیعی غنی افغانستان، مانند مس، لیتیوم و خاک‌های نادر، از نظر اقتصادی برای چین ارزش قابل‌توجهی دارند.
تمامی این شرایط نشان می‌دهد که چین اکنون یک کشور تأثیرگذار در افغانستان است و بدون شک نفوذ گسترده چین در این کشور، برای دولت آمریکا مطلوب نیست. ترامپ نیز علاقه‌ای ندارد که پس از خروج آمریکا، چین جایگزین آن شود. در واقع، سیاست دولت ترامپ افزایش فشار بر چین در تمامی مناطق است و فشار بر چین در افغانستان نیز به نظر می‌رسد که یکی دیگر از گزینه‌های ترامپ در برابر پکن باشد.
دیگر نگرانی ترامپ را می‌توان به رسمیت شناخته شدن طالبان در عرصه بین‌المللی ارزیابی کرد. تعداد کشورهایی که مایل به تعامل با طالبان هستند همچنان رو به افزایش است و برخی از این کشورها، از جمله قطر، از متحدان و دوستان آمریکا محسوب می‌شوند. این در حالی است که دولت ترامپ، همزمان با قطع کمک‌های مالی به افغانستان، تلاش دارد با اعمال فشار بر طالبان، روند به رسمیت شناختن حاکمیت آنها را مختل کند. چرا که به رسمیت شناختن طالبان در عرصه بین‌المللی به معنای مشروعیت‌بخشی به رویکرد ضدآمریکایی آنها است و این چیزی نیست که ترامپ حاضر به پذیرفتن آن باشد.
طالبان و آمریکا به مدت ۲۰ سال درگیر جنگی مرگبار بودند؛ جنگی که هزاران میلیارد دلار برای آمریکا هزینه داشت و علاوه بر عده زیادی از مردم افغانستان که حتی عدد شاید آن دقیقا مشخص نباشد، به قیمت جان هزاران سرباز آمریکایی تمام شد. در روزهای اخیر، همزمان با قطع کمک‌های مالی آمریکا به طالبان از سوی ترامپ، بحران مالی در بازارهای افغانستان شدت گرفته؛ هرچند طالبان اقداماتی را برای کنترل اوضاع در پیش گرفته است. این اقدامات شامل وادار کردن صرافان به فروش دلار و ممنوعیت انتشار نرخ دلار در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های خبری بود. با این حال، این اقدامات تاکنون نتوانسته‌اند فشارهای آمریکا بر افغانستان را کاهش دهند.
در پایان باید گفت که سیاست‌های ترامپ در قبال افغانستان نشان می‌دهد که اگرچه این کشور دیگر در اولویت‌های نخست سیاست خارجی او نیست، اما همچنان از جنبه‌های مختلف برای آمریکا اهمیت دارد. یکی از دغدغه‌های اصلی ترامپ، بازپس‌گیری تسلیحات و تجهیزات نظامی است که پس از خروج آمریکا در اختیار طالبان قرار گرفت. در کنار این موضوع، افزایش نفوذ چین در افغانستان و حضور پررنگ پکن در همکاری‌های اقتصادی و دیپلماتیک با طالبان، واشنگتن را نگران کرده است. از سوی دیگر، گسترش تعاملات طالبان با کشورهای منطقه و تلاش برای کسب مشروعیت بین‌المللی، چالشی دیگر برای سیاست‌های آمریکا محسوب می‌شود. این در حالی است که قطع کمک‌های مالی آمریکا تاکنون نتوانسته طالبان را وادار به عقب‌نشینی کند. بنابراین، احتمال دارد که دولت ترامپ در ادامه، فشارهای بیشتری را بر این گروه اعمال کند تا مانع از گسترش قدرت طالبان و نفوذ چین در افغانستان شود.
**************
پایان پیام/ 345
