خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در قرآن، سیزده بار سخن از قرض به میان آمده و در هر جا که کلمه «قرض» آمده بعدش کلمه «حَسن» آمده است.
قرض‌الحسنه از دو کلمه ترکیب شده است: الف- قرض: یعنی بریدن و قطع‌کردن. قرض یعنی دادن چیزی به کسی به شرط پس دادن. در واقع همان وام بدون بهره می‌شود.
ب- الحسنه: "حسن" در قرآن کریم صفت قرض قرار گرفته به معنای نیکو و زیبا.(قاموس قرآن،ج۲، ص۱۳۵) و قرض نیکو چیزی است که از مال حلال باشد و آن را با منت‌گذاشتن و اذیت کردن، ضایع نکند.
عواقب ترک قرض الحسنه
قرض‌الحسنه از اعمال نیک هست که در قرآن کریم در کنار نماز و زکات قرار گرفته و در نزد خداوند ارزش والایی دارد و کسی که امکان قرض‌دادن داشته باشد و ندهد، مجازات می‌شود.
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمود:
کسی که برادر مؤمنش بر اثر نداری به او شکوه کند و یاری بخواهد و او به آن فرد، قرض‌الحسنه ندهد، خداوند بهشت را بر او حرام می‌کند.
همچنین در حدیثی دیگر می‌فرماید:
کسی که مسلمانی بر اثر تهیدستی به او نیاز داشته، و او در عین توانایی برای قرض‌دادن، قرض ندهد، خداوند بوی بهشت را بر او حرام می‌کند.
کسانی که توانایی قرض‌دادن دارند اما از آن حذر کرده و به فکر حل مشکلات مسلمین و مومنان نیستند قطعا مواخذه شده و عقوبت می‌شوند. بر اساس آیات قرآن کریم بنی اسراییل دچار این عذاب‌ها شدند که عبارت است از:
مبتلاشدن به لعنت الهی و قساوت قلب (مائده،12-13)
سبب خروج از حق و اعتدال(مائده،12)
برکات قرض‌الحسنه
برخی تصور می‌کنند که اگر به کسی قرض‌الحسنه دهند و یا انفاق کنند، هنگام پس گرفتن دچار ضرر می‌شوند چرا که ارزش پولشان کم شده است. شاید به ظاهر اینگونه باشد اما خداوند می‌فرماید که آن مقدار پول، برکت یافته و چند برابر می‌شود نه دو برابر و ارزش بیشتری خواهد یافت.
آثار اجتماعی قرض‌الحسنه
قرض‌الحسنه جدای از این که باعث حل مشکلات دیگران می‌شود آثار اجتماعی بسیاری نیز دارد که عبارتند از:
- اگر در جامعه قرض‌الحسنه رواج پیدا کند، ربا و نزول کاهش پیدا می‌کند
- باعث به جریان افتادن پول‌های راکد مردم می‌شود
- سبب ایجاد تولید می‌شود
- باعث از بین رفتن بخل و گسترش سخاوت و بخشش می‌شود
- سبب کاهش فقر می‌شود
- باعث بسته‌شدن راه فساد و انحراف است
- ایجاد انگیزه برای کارکردن و پس‌دادن قرض
- حفظ کرامت انسان در مقابل صدقه‌دادن
- ایجاد محبت بین مردم و از بین رفتن دشمنی‌ها
- ایجاد آرامش فرد در جامعه در پی حل‌شدن مشکلات
آداب و شرایط قرض‌الحسنه
- مهلت دادن به قرض‌گیرنده تنگدست تا هنگاهی که بتواند به راحتی قرض را پس دهد.(بقره،280)
- تنظیم سند برای قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده به عنوان مدرک برای پرداخت و یا برای بعد از مرگ(بقره،282)
- رعایت تقوای الهی و کم و زیاد نکردن چیزی در کتابت و تنظیم اسناد قرض(بقره،282)
- استحبابِ بخشیدن قرض‌الحسنه، در صورت نداشتن امکان مالی شخص قرض‌گیرنده(بقره،280)
- اخلاص در قرض‌الحسنه دادن (بقره،245/مائده،12)
- انتخاب فردی عادل برای نوشتن قرض(بقره،282)
- گرفتن دو شاهد مسلمان و بالغ در تنظیم سند(بقره،282)
- قرض از مال حلال باشد(اصول کافی، کمرهای، ج3، ص843)
- خوش‌رفتاری در هنگام پس‌گرفتن قرض(ثواب الاعمال،ص289)
جلوگیری از ضایع‌شدن قرض
بسیاری از افراد هستند که وقتی قرض می‌دهند نه تنها به پاداش آن نمی‌رسند بلکه دچار خسران و زیان می‌شوند و با اعمالی پاداش و ارزش قرض‌دادن را ضایع می‌کنند. وقتی گفته می‌شود قرض‌الحسنه، یعنی قرضی که گرفته می‌شود باید از هر جهت نیکو باشد که عبارت است از:
1- مال قرض داده شده باید از مال حلال باشد.
2- بی‌منت، بدون ریا و همراه با محبت و از روی ایثار باشد.
3- در قرض دادن ربا داخل نشود
4- قرض‌دهنده برای قرض‌دادن، شاکر باشد.
5- قرض‌گرفتن برای مصارف ضروری باشد زیرا باعث ننگ است.
پی‌نوشت:
(بقره،245/مائده،11/حدید،18)
(المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۰، ماده قرض)
(مجمع‌البیان، ج۲، ص۱۳۶)
(وسائل‌الشیعه، ج۱۳، ص۸۸)
(بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۳۸)
(بقره،261/وسائل‌الشیعه، ج9، ص382)
(مجمع البیان، ج۲، ص۶۰۷)
(مجمع‌البیان، ج۲، ص۶۰۷)
(تفسیر نور، ج۱، ص۴۸۳ -۴۸۴)
نظر شما