«زندان نوشته‌ها»‌ی فلسطینی‌ها؛ آثاری با جوایز جهانی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا -  «زندان نوشته‌ها» یا به زبان عربی «حبسیه» مجموعه ای از ترجمه ها، رمان ها و خاطراتی است که بسیاری از آنان، در طول دوران اسارت در زندان های اسرائیل تالیف شده است. کیفیت ادبی برخی از این آثار، آن مقدار است که جوایز شاخص ادبی جهان را به خود اختصاص داده و کمیت و مقدار برخی از آنان نیز به میزانی است که برخی از نویسندگان آن، به عنوان «پرکارترین نویسندگان زندانی» در طول تاریخ معرفی شده اند.

معرفی آثار تالیف شده در زندان های اسرائیل، می تواند زمینه سازی برای معرفی بخش های ناگفته ای از جبهه مقاومت در زندان های اسرائیل باشد که کمتر به آن پرداخته شده است.

«یحیی سنوار»، مشهورترین نویسنده

رمان  «الشوق و القرنفول» (خار و میخک)، مشهورترین اثر ترجمه شده از شهید یحیی سنوار در ایران  اسلامی است، کتابی که ترجمه و چاپ های متعددی شده است، اما این کتاب، تنها اثر یحیی سنوار در زندان نیست. این شهید در طول ۲۲ سال حضور در زندان های اسرائیل، رمان «سنافور» منتشر شده در سال ۲۰۱۰ را نیز نگاشت، همچنین مجموعه ای از کتاب خاطرات روسای ارشد دولت اسرائیل از جمله خاطرات روسای شاباک، توسط وی از زبان عبری و انگلیسی به عربی ترجمه شده است که هنوز منتشر نشده است.

بررسی این خاطرات امنیتی بیشتر با هدف شناخت دقیق روحیات، ظرفیت ها و روش های دشمن صهیونیستی برای مقابله با نیروهای فلسطینی است. بنابر گفته شاهدان عینی، شهید سنوار، بارها از مطالب این کتاب در جلسات زندان برای فلسطینیان سخن گفته است.

تاریخ «زندان نوشته ها»

نویسندگانی مانند «غسان کنفانی» از شاخص ترین نویسندگان رمان، بعد از اشغال فلسطین و تاسیس دولت جعلی اسرائیل شناخته می شوند. اما موضوع این نوشته، نویسندگانی است که در سالهای اسارت، اقدام به تالیف کتاب کرده اند، این آثار که در فرهنگ فلسطینی به عنوان آثار «ادبیات زندان ها» شناخته می شود، غالبا آثاری است که یا در زمان مولف آن در زندان، منتشر شده و یا در زندان نگارش شده، اما بعد از آزادی در زندان، به انتشار رسیده است.

«عصمت منصور»، پنجمین شخصی بود که رمان دوران اسارت او در زندان بئر السبع فلسطین با عنوان «زندان زندان» در سال ۱۳۸۹ شمسی، منتشر شد، اما ویژگی های شخصیتی و ادبی او، منصور را، با تمامی اختلافات موجود در میان گروه های فلسطینی، به عنوان یکی از نمادهای جنبش سیاسی و  ادبی نگارش ادبیات زندان ها بدل کرده است. این رمان درباره شخصیتی به نام «عبدالله سعید» است که در زندان انفرادی زندگی خود را می گذراند.

همزمان با این کتاب، دیوان حبسیات شاعر اسیر «محمود الغرباوی»، با عنوان «رفیق سالمی جنگل پرتقال را آبیاری کرد» را منتشر کرده است. این دومین دیوان شعری این شاعر اسیر پس از دیوان «صبح و میله زندان» است که به حوادث ۱۲ سال اسارت او پشت میله‌های زندان می‌پردازد.

عبدالله برغوثی، فرماندهی ارشد با بیشترین تالیف

عبدالله برغوثی که از طایفه برغوثی ها است و از بستگان نزدیک مروان برغوثی محسوب می شود، از ارشدترین فرمانده های حماس است که در ۲۰۰ عملیات علیه اسرائیل مشارکت داشته و سابقه کشتن ۶۸ اسرائیلی و مجروحیت ۵۰۰ نفر از آنان را در پرونده خود دارد. او به ۶۷ بار حبس ابد و ۵ هزار و ۲۰۰ سال زندان محکوم شده است که یکی از طولانی‌ترین حبس‌های تاریخ بشریت محسوب می شود.

جایگاه نظامی عبدالله برغوثی در حماس با شخصیت های مانند یحیی سنوار و یحیی عیاش مقایسه می شود، مسئول پرونده عبدالله گفته بود: «اگر روزی مجبور شویم سرزمین‌های اشغالی را ترک‌کنیم، عبدالله ‌برغوثی را با خود خواهیم برد و اجازه نخواهیم داد او در فلسطین بماند، زیرا او همیشه خطرناک‌ترین فلسطینی برای اسرائیلی‌ها خواهد بود.»  

تلاشهای حماس برای مبادله وی با اسیران اسرائیلی در جریان نبرد اخیر تاکنون ناموفق بوده و این نشانگر اهمیت ویژه این شخص برای هر دو گروه حماس و اسرائیل است.

عبدالله برغوثی در زندان چندین کتاب و رمان نوشته است و شاید بتوان او را «فعال ترین نویسنده زندانی» دانست، کتابهای برغوثی که در زندان نگاشته شده است و منتشر شده است به حدود ۲۰ جلد می رسد، عناوین برخی از این کتاب ها وی  عبارتند از: «امیرالظل : مهندس علی‌الطریق» مجموعه دو جلدی که با عنوان «شاهزاده سایه، مهندسی در جاده» ترجمه شده و شرح روایی زندگی نامه خود نوشت اوست.  کتاب «ماجده ... ذکریات بلا حبر و ورق با ترجمه ماجده....خاطرات بدون جوهر و کاغذ»، کتاب «الورود بالرائحه الدم به معنای گل های رزی که بوی خون می دهد»، داستان «فلسطین العاشقه والمعشوق ، فلسطین، زن عاشق و مردم معشوق». «المقصلة وجواسیس الشاباک الصهیونی»، «المقدسی وشیاطین الهیکل المزعوم».

باسم خندقجی: برنده معتبرترین جایزه ادبی جهان عرب

او که از سال ۲۰۰۴ در زندانی های اسرائیل به سر می برد ، توانسته است دو مجموعه شعر، ۲۵۰ مقاله و چندین رمان ادبی را در داخل زندان بنویسید و منتشر کند. از خندقجی مجموعه های شعرهایی از جمله «آیین‌های نخستی» (۲۰۱۰) و «نفس شعر شبانه» (۲۰۱۳)  و همچنین سه رمان «نرگس انزوا» (۲۰۱۷)، «کسوف بدرالدین» (۲۰۱۹) و «نفس زن رها شده (۲۰۲۰) نیز منتشر شده است.

رمان «نقاب، رنگ آسمان» اثر این نویسنده زندانی فلسطینی  عنوان برنده جایزه بین المللی ادبیات داستانی عربی (IPAF) در سال ۲۰۲۴ را به خود اختصاص داده است. این جایزه به عنوان «بوکر عربی» شناخته شده و معتبرترین جایزه ادبی جهان عرب است.

عنوان کتاب «نقاب، رنگ آسمان» اشاره‌ای به کارت هویت آبی صادر شده توسط اسرائیل دارد که توسط نور، قهرمان داستان که یک باستان شناس ساکن در اردوگاه پناهندگان در رام الله است، در جیب یک کت قدیمی پیدا شده است. نور از این کارت استفاده می‌کند و راوی روایتی تجربی و چندلایه با شخصیت‌پردازی‌های زنده و به یاد ماندنی  در بازیابی عناصر تاریخ و خاطره مکان‌ها می پردازد.

قطعا انتشار لیست کاملی از زندانیانی که تالیفاتی در زندان های صهیونیستی نوشته و منتشر کرده اند، فراتر از این افراد است، اما آنچه در همه این آثار دیده می شود، روحیه مقاومت و مبارزه است.

سید علی اصغر حسینی/ ابنا

----

پایان پیام