به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا – در میان برخی منابع، تعداد فرزندان امام سجاد(ع)، ده پسر و چهار دختر اعلام شده است. بدون شک شاخص ترین فرد در پسران حضرت، حضرت امام باقر(ع)، بودند و بعد از ایشان هیچ کدام از فرزندان به فضیلت جناب «زید بن علی الشهید» نرسیده اند. نکته جالب اینکه از هر دو این بزرگوار، نسخه ای از صحیفه سجادیه، از زبان پدر بزرگوارشان، امام سجاد(ع) نگاشته اند و به این ترتیب باید گفت که صحیفه سجادیه(ع) میراث مکتوب این دو فرزند برجسته امام سجاد(ع) است.
عبدالله، حسن، حسین، حسین اصغر، عبدالرحمن، سلیمان، علی و محمد اصغر نام دیگر فرزندان پسر امام سجاد(ع) است که در منابع به آن اشاره شده است. نام «خدیجه»، «فاطمه» و «عُلیّه» و «ام‌کلثوم» نیز نام دختران ایشان بوده است.
یکی از دختران ایشان، «خدیجه بنت سجاد(ع)» بود که با پسر عموی خود ازدواج کرد و هم اکنون مزار او در باب الصغیر در شهر دمشق کشور سوریه است. ایشان یکی از روایان حدیث است و روایتی از پدرش به نقل از امام حسین(ع) از امام علی بن ابی‌طالب(ع)، از ایشان نقل شده که در آن شأن نزول آیه ۱۲ سوره حاقه و مدح امام اول شیعیان(ع) نقل شده است.
«فاطمه» دختر دیگر امام سجاد(ع) بود که در سلسله روایت معروف «فواطم» به معنای «فاطمه ها» نام ایشان دیده می شود. در این روایت که در منابع اهل سنت نیز موجود است، از فاطمه دختر علی بن موسی‌الرضا(ع) از فاطمه معصومه دختر موسی کاظم (ع)، از فاطمه دختر جعفر صادق(ع)، از فاطمه دختر محمدباقر( ع)، از فاطمه دختر علی بن حسین(ع) از أم کلثوم دختر امیرمؤمنان(ع)، از مادرش فاطمه زهرا(س) نقل شده است: «أنسیتم قول رسول‌الله صلی‌الله علیه‌واله‌وسلّم، یوم غدیر خم: من کنت مولاه فعلی مولاه.» و قوله صلی‌الله علیه و اله و سلّم: «انت منی بمنزلة هارون من موسی علیه‌السلام. آیا فراموش کردید سخن رسول خدا را که در روز غدیر خم فرمود: «من مولای هرکه هستم، علی هم مولای او است».
دختر سوم امام سجاد(ع)، «ام کلثوم» نام داشت که با «داود» برادر رضاعی امام صادق(ع) ازدواج کرد، اعمال و اذکار معروف «اعمال ام داود» که در نیمه رجب انجام می شود، اعمال و ادعیه ای است که امام صادق(ع) به مادر داود آموخت. «حبیبه رومی» مادر داود، برای رهایی همسر جناب ام کلثوم، این اعمال را انجام داد و فرزندش از زندان آزاد شد. «سید بن طاووس» از مشهورترین نوادگان حضرت ام کلثوم است.
«سیده عُلیّة» بانویی نویسنده در جهان اسلام
تفاوت میان «محدثه» به معنای کسی که از او حدیثی نقل شده و «مولف» به معنای کسی که کتابی را تالیف کرده، بی نیاز از توضیح است به عنوان نمونه در کتاب «معجم رجال الحدیث» از مرحوم آیت‌الله العظمی خویی ۱۳۴ نفر زن به عنوان محدثه و راوی حدیث معرفی شده است. ولی در کتابهای رجالی شیعی مانند رجال نجاشی و کتاب الفهرست شیخ طوسی، تنها نام دو بانو به عنوان «بانوان مولف» معرفی شده اند که یکی از آنان «سیده عُلیّة» چهارمین دختر امام سجاد(ع) است.
برخی از منابع نیز با اشاره به ممنوعیت کتاب حدیث در میان اهل سنت، این بانو را «اولین بانوی نویسنده جهان اسلام» معرفی کرده اند.
نجاشی در رجال خود نام او را در زمره نویسندگان شیعی ذکر می‌کند و سند خود را به کتاب حدیث تالیف شده توسط این بانوی بزرگوار می رساند، روایتی که «زرارة بن اعین» راوی بزرگ شیعی، از آن کتاب نقل حدیث کرده است .
در کتاب «جامع الروات» اردبیلی در مورد این بانوی گرامی می نویسد:«این بانوی فاضله دارای کتابی بوده است که ابوجعفرمحمدبن عبدالله بن قاسم با طریق خود از زرارة بن اعین و زراره از علیه بنت علی بن الحسین علیه السلام این کتاب را روایت کرده است»
نجاشی در کتاب خود با چهار واسطه از کتاب ایشان نقل حدیث می کند و در مورد ایشان چنین می نویسد: «عُلیّة بنت علی بن الحسین، لها کتاب، رواه ابوجعفر محمد بن عبدالله بن القاسم بن محمد بن عبدالله بن محمد بن عقیل؛ قال: حدّثنا رجاء بن جمیل بن صالح؛ قال: حدّثنا ابی جمیل، عن زرارة بن اعین عن عُلیّة بنت علی بن الحسین بالکتاب».
وجود نامِ محدث و فقیه بزرگ شیعه «زرارة بن أعین»، از بزرگان صحابه امام سجاد (ع، امام باقر (ع) و امام صادق(ع) در سند این روایت ، نشانه دیگری بر نسبت این کتاب به این بانوی گرامی است. «زراه بن اعین» از اصحاب اجماع است که هر روایتی که با سندی صحیح از ایشان نقل شده باشد مورد اعتماد است. جایگاه وی به گونه ای است که او را « افقه اصحاب اجماع» معرفی کرده اند. روایت زراره از این بانوی گرامی نشانگر آن است که محدثه ای بزرگ بوده است.
اگر بپذیریم که امام زین العابدین(ع) در سال ۹۵ قمری از دنیا رفته است و زرارة بن اعین در سال ۱۵۰ قمری دار فانی را وداع گفته است می‌توان گفت : ولادت «بانو عُلیّه» مدتی قبل از سال ۹۵ قمری و وفات او قبل از سال ۱۵۰ قمری بوده است.
این نکته را نیز باید افزود که دومین نفری را که نجاشی از بانوان نویسنده شیعه ذکر کرده «کلثوم بنت سُلَیم» است که از اصحاب و راویان امام رضا(ع) است. نجاشی در کتاب خود در این باره می نویسد : « کلثوم بنت سُلَیم روت عن الرضا کتابا و اخبرنا علی بن احمد قال: حدثنا محمد بن الحسن عن محمد بن الحسن، عن احمد بن محمد بن عیسی، عن محمد بن اسماعیل بن بزیع عنها بالکتاب»
نجاشی با چهار واسطه از وی نقل می‌کند و وی راوی مستقیم کتابی است که در آن احادیث برگرفته از امام رضا ع را جمع آوری کرده است و محمد بن اسماعیل بن بزیع که از اصحاب امام کاظم و رضا(ع) است از کتاب این بانو، نقل حدیث کرده است.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
______
پایان پیام
نظر شما