به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا - صحیفه سجادیه، اگر چه کتابی ارزشمند و گرانسنگی‌ست، اما متاسفانه این کتاب حتی برای بسیاری از پژوهشگران مذهبی هم به خوبی شناخته شده نیست، این غربت به گونه‌ای است که در آثار بسیاری از نویسندگان نامدار شیعه، یا نامی از صحیفه سجادیه دیده نمی‌شود یا آنکه که نشانه‌های اندکی از معارف این کتاب یافت می‌شود.
شاید باور اینکه نویسنده‌ای شیعی و معاصر، کتابی در مورد امام سجاد(ع) نوشته باشد، اما در ۳۰۰ صفحه کتاب حتی یکبار نامی از صحیفه سجادیه بیان نکرده، یا نویسنده‌ای دیگر در میان ۱۰۰ جلد کتاب خود، که حجم آنها حدود بیست هزار صفحه می‌شود.، تنها ۷۰ بار نامی از صحیفه سجادیه آورده، کمی سخت باشد. با این اوصاف می‌توان تصور کرد که غربت صحیفه سجادیه در میان عموم مردم نیز به چه میزان می‌تواند باشد.
بدون شک مهمترین دلیل این غربت علمی، نشاختن معارف بلند کتاب «معجز نشان» است. اگر کتاب صحیفه سجادیه را، جدای از یک کتاب دعا، یک روایت از معصوم بدانیم، این روایت مجموعه‌ای کامل از موضوعات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، تربیتی، علمی، خانوادگی و به صورت خلاصه همه نیازهای بشری در طول حیات انسانی است. بدون شک، هر نوع پژوهش در موضوعات مختلف اسلامی، بدون توجه به مفاهیم صحیفه سجادیه، پژوهشی ناقص است، همانگونه که نمی‌توان تصور کرد که در موضوعی اسلامی، پژوهشی انجام شود، اما به قرآن، روایات و نهج‌البلاغه رجوع نکرد.
صحیفه سجادیه و عالمان یهود و مسیحی
نکته عجیب‌تر آنکه در میان کسانی که معارف این کتاب را مورد توجه قرار داده‌اند، اسامی بیش از ۶۰ نفر از شخصیت‌های شاخص معتقد به ادیان آسمانی از جمله یهودیت و مسیحیت را می‌توان یافت. در این فهرست نام افرادی مانند «پاپ ژان پل دوم» رهبر مسیحیان کاتولیک، «پاتریک ایلیای دوم» رهبر مسیحیان پروتستان و «پولس معوشی» رهبر اسقف‌های مارونی نیز به چشم می‌خورد.
صحیفه سجادیه و عالمان غیر شیعه
در میان عالمان مسلمان غیر شیعه نیز شخصیت‌های نامداری می‌توان یافت که در آثار و نوشته‌های خود، این کتاب و دعاهای آن را تجلیل کرده‌اند. «ابن ابی الحدید معتزلی» در شرح معروف خود بر نهج‌البلاغه، «قاضی تنوخی» در کتاب خود به نام «الفرج بعد الشده» و دیگرانی مانند احمد فهمی محمد مصری، حقوقدان و مفتی شرعی شهر جیزه مصر، استاد محمد سید طنطاوی، رئیس دانشگاه الازهر مصر در نوشته خود با عنوان «ادعیة علی زین العابدین(ع) و ماذا یستفید منها المسلمون» (دعاهای علی زین العابدین و بهره‌هایی که مسلمانان از آن می‌گیرند)، احمد محمد ابیوقی استاد دانشکده شریعت مصر تحت عنوان «زین العابدین فی فلسفته» (فلسفۀ زین العابدین)، امام اکبر دکتر عبدالحلیم محمود شیخ الازهر است که کتاب سیدنا زین العابدین را نگاشته و دو ناشر یعنی دارالاسلام قاهره و المکتبة العصریة بیروت به طور مشترک آن را منتشر کرده‌اند، بخشی از فهرست حدود ۲۰۰ نفره از شخصیت‌های غیر شیعی است که به تجلیل از این کتاب پرداخته‌اند.
قدیمی‌ترین شعری که به زبان فارسی به مدح صحیفه سجادیه پرداخته است، متعلق به «مسعود سعد سلمان» شاعر معروف سنی مذهب و قدیمی‌ترین تفسیر فارسی که در آن می‌توان بخش‌هایی از صحیفه سجادیه را یافت، تفسیر بصائر یمینی تالیف «قاضی ابوجعفر نیشابوری» حنفی است.
صحیفه سجادیه و شیعیان غیر اثنی عشری
باید به این فهرست از معتقدین به ادیان الهی و مسلمانان غیر شیعی، گروهی زیادی از شیعیان کرامیه، اسماعیلیه و زیدیه را نیز افزود. قدیمی‌ترین نسخه صحیفه سجادیه که هم اکنون در موزه آستان قدس نگهداری می‌شود، متعلق به مدارس شیعیان کرامیه است و در میان شیعیان اسماعیلیه و زیدیه نیز می‌توان عالمانی را یافت که در کنگره‌های مختلف مرتبط به صحیفه سجادیه به تجلیل از این کتاب پرداخته‌اند، به ویژه اینکه «زید بن علی بن الحسین(ع)» از اولین راویان صحیفه سجادیه است و دو نسخه ابتدایی این کتاب توسط دو فرزند امام سجاد(ع) ، یعنی امام باقر(ع) و زید بن علی نقل شده است.
صحیفه سجادیه و علامه مجلسی
دوران حیات علامه محمدتقی مجلسی، پدر علامه محمدباقر مجلسی، مولف مجموعه عظیم بحارالانوار را باید دوران احیاء صحیفه سجادیه در میان شیعیان دانست. علامه محمدتقی مجلسی بیش از ۵۰ سال در معرفی صحیفه سجادیه تلاش کرد، به گونه‌ای که فرزندش محمدباقر در وصف این تلاش در کتاب الفرائد الطریقه می‌نویسد: «پدر علامه‌ام نزدیک به پنجاه سال به تصحیح و ترویج صحیفه و روشن کردن رازها و آشکار ساختن پرتوهای آن همت گماشت و هر سال مباحثه و کوشش پیگیر درباره آن را تکرار می‌کرد، تا آن که نسخه‌های مصحح مضبوط آن در همه شهرها و پیرامونشان فراوان گردید. بکله در هر خانه چند نسخه صحیفه وجود داشت. در حالی که پیش از آن شاید در هر شهر یک نسخه صحیفه نیز یافت نمی شد».
این تلاش آن چنان موثر بود که هم اکنون از حدود ۱۲۰۰ نسخه خطی شناخته شده از صحیفه در کتابخانه‌های مختلف جهان، نزدیک به ۱۱۰۰ نسخه در قرون یازدهم و دوازدهم هجری، همزمان با دوران حیات پدر و پسر مجلسی یا شاگردان آنان، کتابت شده و اغلب ترجمه‌های و شروح و حواش بر صحیفه نیز از همین دوره است.
حالا بهتر می‌توان سخن نخستین این نوشته را تشریح کرد. استفاده از هر فرصتی برای معرفی صحیفه سجادیه، موضوعی است که باید مورد توجه همگان قرار گیرد. اگر چه روز صحیفه سجادیه، همزمان با سالروز ولادت امام سجاد(ع)، براساس مصوبه سال ۱۴۰۰، شورای عالی انقلاب فرهنگی به تقویم رسمی کشور افزوده شده، اما بدون شک، گسترش دادن معارف این کتاب تلاش فراتر از یک روز در سال را نیاز دارد و ایجاد «هفته گسترش صحیفه سجادیه» می‌تواند گام نخستین این حرکت باشد.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
_____________
پایان پیام
نظر شما