به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا - «آثار النبویه» به عربی و یا «آثار رسول (ص)» به فارسی، به اماکن یا اشیاء منسوب به پیامبر(ص) گفته می شود که در کشورهای مختلف اسلامی نگهداری می‌شود. این اشیاء، بدون توجه به صحت یا عدم صحت انتساب، که موضوع این نوشته نیست، در طول قرون گذشته، مورد احترام حاکمان و شخصیت‌های نامدار بوده است.
این آثار غالبا به دو دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شود: قدمگاه‌ها: که در این محل‌ها، معمولا سنگی که منسوب به جای پا یا دست مبارک پیامبر(ص) است نگهداری می‌شود و به عنوان مکانی مقدس مورد احترام مسلمانان است و دسته دوم شامل «وسایل پیامبر(ص)» مانند کفش، مو، عصا، شمشیر یا دیگر وسایل منسوب به ایشان است که هم اکنون در نقاط مختلفی از کشورهای اسلامی نگهداری می‌شود.
آثار پیامبر(ص) در کشورهای اسلامی
برای معرفی منابع تحقیقی در مورد آثار و اشیاء منسوب به پیامبر(ص) در سرزمین‌های اسلامی می‌توان به چهار منبع عمده اشاره کرد:
۱. کتاب «آثار النبویه» تالیف احمد تیمور باشا که یکی از مفصل‌ترین تحقیقات در زمینه آثار و تار موهای منتسب به پیامبر(ص) توسط این پژوهشگر فقید مصری انجام شده است. هم اکنون نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانه‌های دیجیتال «مدرسه فقاهت» یا «کتابخانه دیجیتال نور» در اختیار علاقمندان است.
۲. کتاب «فتح المتعال فی مدح النعال» تألیف ابوالعباس مقّری (م ۱۰۴۱ هـ) ـ از علمای بزرگ مغرب در نیمه اول قرن یازدهم هجری نیز در موضوع نعلین‌های منسوب به پیامبر(ص) در کشورهای اسلامی تدوین شده است.
۳. از جمله این منابع، کتاب «اسرار الآثار النبویة» تالیف: جمیل حلیم الحسینی از انتشارات دار المشاریع بیروت است.
۴. همچنین کتاب «در پای پیامبر(ص)» از حسن پروین در موضوع قدمگاه‌های منسوب به پیامبر(ص) در هند و بنگلادش تالیف شده است.
بزرگترین مجموعه در موزه استانبول
امروزه بزرگترین مجموعه آثار منسوب به پیامبر(ص) در موزه کاخ توپکاپی سرای استانبول نگهداری می‌شود. این آثار شامل بُرده (خرقه)، صندل‌ها، قدح (کاسه چوبی بزرگ)، خاتم عقیق، چند تار ریش، قطعه‌ای از دندان، کمان و چند شمشیر منسوب به آن حضرت است. همچنین در این موزه شش سنگ حاوی جای پای پیامبر(ص) بر روی سنگ نگهداری می‌شود که یکی از آنان کپی‌برداری از سنگ جای پیامبر(ص) در مسجد الاقصی است که به عنوان سنگی که پیامبر(ص ) از آن به معراج رفته، شناخته می‌شود.
خرقه‌ای که منسوب به رسول خدا(ص) است امروزه از مهمترین آثار منسوب به پیامبر(ص) در موزه کاخ توپکاپی به شمار می‌آید. این برده، به طول ۱۲۴ سانتی‌متر، در داخل صندوق طلایی نفیسی نگهداری می‌شود که درون یک ضریح مربع مشبّک نقره‌ای در حجره مخصوص قرار داده شده است. جنس آن از بیرون از پشم سیاه رنگ و از داخل نیز از پارچه‌ای از پشم خاکستری رنگ است. بخش کوچکی از نیمه راست آن و نیز آستین راست آن از بین رفته است.
از دیگر اشیاء تاریخی این موزه می‌توان به شمشیر «ذوالفقار» منسوب به امیرالمومنین(ع) اشاره کرد. این شمشیر به عنوان تنها شمشیر منسوب به امام علی(ع) در تاریخ شناخته می‌شود و گزارشی از نگهداری شمشیری دیگری منسوب به ایشان در منابع تاریخی نقل نشده است.
تار موهای پیامبر(ص)
از جمله اماکن و جایگاه‌های حاوی تار موهای رسول خدا(ص) نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: چند تار مو در زیارتگاه رأس الحسین(ع) در قاهره، یک تار مو در خانقاه نقشبندیان در قاهره، دو تار مو در طرابلس پایتخت کشور لیبی، یک تار مو در بیت‌المقدس، دو تار مو در مسجد جزّار در شهر عکا در فلسطین، یک تار مو در مسجد جامع شهر نابلس در کرانه باختری فلسطین، یک تار مو در مسجد جامع شهر طرابلس لبنان، دو تار مو در مسجد جامع و مسجد حبیب نجّار در شهر انطاکیه وجود دارد.
همچنین تار موهایی منسوب به پیامبر(ص) در مسجد مغربی لاذقیه، خانقاه سعدیه دمشق و مسجد جامع شهر حلب نگهداری می‌شد که برخی از آنها در طول جنگ‌های سال‌های قبل در این کشور به سرقت رفته است.
صخره موجود در قبة الصخره در صحن مسجدالاقصی
قدمگاه‌ها
قدمگاه‌ها به عنوان مهمترین آثار منسوب به پیامبر(ص) شناخته می‌شود. امروزه تعدادی از قدمگاه‌های پیامبر(ص) در مکان‌های زیر قابل مشاهده است:
۱. صخره موجود در قبة الصخره در صحن مسجدالاقصی که به عنوان مکان معراج پیامبر(ص) شناخته می‌شود.
۲. مقبره سلطان قایتبای مملوکی (م ۹۰۱ هـ) در قاهره
۳. مقبره سید احمد بدوی در شهر طنطا در مصر
۴. همچنین قدمگاه مسجد جامع واقع در محله «قَدَم» در جنوب دمشق
۵. و قدمگاه مسجد کریمیه در شهر حلب.
در تعدادی از شهرهای شبه قاره هند نیز چندین قدمگاه منسوب به پیامبر(ص) وجود دارد که بر اساس باورهای محلی، بیشتر آنها از حجاز به این نقاط منتقل شده است. به عنوان نمونه در رساله‌ای موسوم به قدمیه، داستان انتقال یکی از این سنگ‌ها از مکه مکرمه به هند شرح داده شده است. داستان این انتقال در نشریه میقات حج شماره ۶۳، بهار ۱۳۸۷، منتشر شده است. برخلاف جای پای مبارک، از جای کف دست پیامبر(ص)، تنها یک نمونه در مسجد غمامه در مدینه منوّره وجود دارد.
صندل‌های منسوب به پیامبر(ص)
خرقه‌ها و صندل‌ها
صندل‌های پیامبر(ص) که به زبان عربی به آنان نعلین یا نعال نبوی گفته می‌شد، در کشورهای مختلف جهان نگهداری می‌شود. بر اساس منابع تاریخی، از مشهورترین این نعلین‌ها، لنگه چپ یکی از نعلین‌های پیامبر(ص) در دارالحدیث اشرفیه در دمشق، و لنگ راست از نعلین ایشان در مدرسه دماغیه نگهداری می‌شده است که این دو از زمان حمله تیمورلنگ به این سرزمین در سال ۸۰۳ قمری ناپدید شده است.
همچنین صندل دیگری منسوب به پیامبر(ص)، نزد یکی از خاندان سادات در شهر فاس در مغرب نگهداری می‌شده است. امروزه همچنین در موزه توپکاپی‌سرای استانبول، سه لنگه صندل منسوب به پیامبر(ص)، و در مسجد پادشاهی لاهور نگهداری می‌شود.
در ایران نیز نشانه‌های تاریخی از قدمگاه‌ها منسوب به پیامبر(ص) همچنین نگهداری اشیاء منسوب به ایشان شامل کاسه، مو و صندل وجود دارد که در نوشتاری دیگر به آن پرداخته می‌شود.
سیدعلی اصغر حسینی/ ابنا
............................
پایان پیام
نظر شما