به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آیین رونمایی از کتاب سه‌جلدی "کلام اسلامی" با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌مندان به علوم دینی در سالن همایش‌های مجتمع ناشران برگزار شد. در این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین عزالدین رضا نژاد، مدیر گروه کلام مجمع عالی حکمت اسلامی، در سخنرانی خود به تبیین جایگاه علم کلام و نقش آن در شناخت توحید و الهیات اسلامی پرداخت.
علم کلام، قلب اعتقادات اسلامی و پایه‌گذار مباحث توحیدی در تاریخ اسلام
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد در این مراسم به پیشینه تاریخی علم کلام اشاره کرد و آن را به عنوان علمی محوری در تاریخ اسلام معرفی نمود که به بررسی مسائل اساسی اعتقادی همچون وجود خداوند، صفات حضرت باری‌تعالی، افعال الهی، نبوت و معاد می‌پردازد.
وی با تأکید بر این نکته که علم کلام از دوران پیامبر اسلام (ص) آغاز شده است، خاطرنشان ساخت: اولین مأموریت پیامبر در برابر مردم، تبیین توحید و دعوت به اقرار به "لا اله الا الله" بود که به عنوان مباحث اعتقادی اولیه اسلام شکل گرفت. همچنین قرآن کریم در آیات متعددی به این مسائل پرداخته است.
این استاد برجسته کلام در ادامه افزود: علم کلام به عنوان علمی که به تبیین و اثبات مسائل اعتقادی و توحیدی می‌پردازد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. خداوند به عنوان 'عَشَرَفِ مَوْجُودات' شناخته می‌شود، و بنابراین شناخت خداوند نیز از شرافت و ویژگی خاصی برخوردار است.
وی همچنین به نقش علم کلام در تحلیل افعال الهی مانند ارسال پیامبران و انزال کتب آسمانی اشاره کرد و آن را از نخستین مباحثی دانست که پس از بعثت پیامبر اکرم (ص) با تأکید بر مبحث توحید در صدر اسلام مطرح شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد همچنین یادآور شد که قرآن کریم در بسیاری از آیات خود به مسائل دینی و اعتقادی پرداخته و پیامبر اسلام و معصومین (ع) در طول زمان به تبیین این آیات و پاسخ به سوالات اعتقادی مردم پرداخته‌اند.
تحولات علم کلام از پاسخ‌های پیامبر اسلام تا آثار فلسفی و کلامی بزرگ
وی سپس به تحولات تاریخ علم کلام اشاره کرد و گفت: در دوران حضور پیامبر اکرم (ص)، مسلمانان به طور مستمر از خود ایشان در مورد مسائل اعتقادی سوال می‌کردند و پاسخ‌های لازم را دریافت می‌کردند. با گذشت زمان و در دوران حضور امامان معصوم (ع)، یکی از دغدغه‌های پیروان اهل‌البیت (ع) ارائه تفسیرهای صحیح از آیات قرآن و پاسخ به برداشت‌های نادرست بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد ادامه داد: برداشت‌های نادرست گاهی منجر به ایجاد فرقه‌هایی همچون مجسمه، مشبهه، و حشویه می‌شد که در جامعه اسلامی رواج یافتند. این فرقه‌ها نتواسته بودند خداوند را به درستی بشناسند، چراکه دیدگاه‌های کلامی آنها با مشکلاتی روبه‌رو بود.
وی با اشاره به دوران پس از قرن اول هجری، توضیح داد که مسائل کلامی ابتدا در قالب سوالات و پاسخ‌ها مطرح می‌شد و از قرن دوم هجری به بعد، تدوین‌های کلامی به شکلی منظم‌تر آغاز شد. در قرن سوم هجری، با ورود فلسفه به جهان اسلام، مباحث کلامی به سمت گرایش‌های عقلانی‌تر و فلسفی‌تر سوق پیدا کرد. در قرن چهارم هجری، این تدوین‌ها با سامان‌دهی بهتری صورت گرفت که در کتاب‌هایی نظیر "کافی" اثر کلینی، نمایان است.
وی همچنین به آثار کلامی و فلسفی بزرگان قرن‌های ششم و هفتم هجری همچون خواجه نصیر طوسی و علامه حلی اشاره کرد و گفت: این آثار در تدوین و شرح مسائل کلامی و فلسفی تأثیرگذار بوده‌اند.
کتاب "کلام اسلامی"؛ گامی جدید در فهم مسائل کلامی با دیدگاه‌های نوین
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد به کتاب سه‌جلدی "کلام اسلامی" که در این آیین رونمایی شد، اشاره کرد و آن را ادامه‌ای از این مسیر علمی دانست. و گفت: این کتاب نه تنها ترجمه‌ای از آثار گذشته است، بلکه شرح و تفسیر مفصل و گسترده‌ای از دیدگاه‌ها و مسائل کلامی با رویکردهای جدید است. در این کتاب، علاوه بر تحلیل متون کلامی، به بررسی منابع کلامی اهل سنت و شیعه نیز پرداخته شده است. و یکی از ویژگی‌های برجسته کتاب سه‌جلدی "کلام اسلامی"، اشاره به دیدگاه‌های متنوع علمای اسلامی در خصوص مسائل کلامی است. این کتاب به‌ویژه در بخش‌هایی که به تبیین مسائل توحیدی، جبر و اختیار، رجعه و بدا پرداخته، دیدگاه‌ها و تحلیل‌های فلسفی متکلمان و فلاسفه را به‌طور جامع و مستند مطرح کرده است. همچنین در مباحث جدید کلامی مانند برهان نظم و نقدهای مطرح‌شده بر آن، کتاب به‌طور دقیق به توضیح و پاسخ به اشکالات موجود پرداخته است.
وی گفت: این اثر به دلیل جامعیت و دقت علمی‌اش، می‌تواند به عنوان یک منبع معتبر برای محققان، طلاب و دانشجویان حوزه کلام و فلسفه اسلامی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، روند تدوین و انتشار این کتاب، به‌ویژه با توجه به تحلیل‌های به‌روز در زمینه مسائل کلامی، امیدواری‌هایی را برای تبدیل این کتاب به مرجعی معتبر در مجامع علمی اسلامی ایجاد کرده است. با این امید که این اثر در جهت تبیین معارف اسلامی و پاسخ به شبهات و چالش‌های جدید کلامی مؤثر واقع شود.
کتاب "کلام اسلامی"؛ ابزاری ارزشمند برای تبیین مفاهیم دینی و مقابله با برداشت‌های نادرست
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد بر اهمیت این کتاب تأکید کردند و از تلاش‌های گروه کلام مجمع عالی حکمت اسلامی و بخصوص جناب آقای یوسفیان در انتشار و نگارش این اثر قدردانی نمودند.
وی افزود: این کتاب، به دلیل تحلیل‌های جامع و نگاهی دقیق به مسائل کلامی، می‌تواند به عنوان ابزاری ارزشمند در آموزش و پژوهش در این زمینه در مراکز علمی و آموزشی مورد استفاده قرار گیرد.
او همچنین به نقش علم کلام در شناخت و اثبات وجود خداوند و صفات الهی اشاره کرد و اظهار داشت: که علم کلام در تلاش است تا مفاهیم بنیادین دین را روشن کند و در برابر برداشت‌های نادرست از مفاهیم دینی ایستادگی کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد با اشاره به تاریخ علم کلام در دوران اهل بیت (علیهم‌السلام)، اظهار داشت: در آن دوران، تفسیر صحیح آیات قرآن در مسائل اعتقادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. در برابر برداشت‌های نادرست و انحرافی گروه‌هایی همچون مجسمه‌گرایان و مشبهه‌ها که خداوند را به صورت مخلوق می‌دیدند، علم کلام با هدف تصحیح این دیدگاه‌ها عمل کرد.
وی سپس به تحولات علم کلام در قرون مختلف پرداخت و گفت: مباحث کلامی ابتدا در قرن اول هجری مطرح شد و در قرن دوم هجری تدوین گردید. حجت‌الاسلام نژاد از آثار کلامی برجسته‌ای مانند کتاب "کافی" اثر مرحوم کلینی و دیگر متکلمان بزرگ همچون شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضی و علامه حلّی یاد کرد.
کتاب "کلام اسلامی"؛ اثری جامع در تبیین مسائل کلامی و اعتقادی
در ادامه، وی به کتاب "تجرید الاعتقاد" مرحوم خواجه نصیر طوسی اشاره کرد که در قرن ششم و هفتم هجری تدوین شده و تحلیل‌های مختلفی بر آن نوشته شده است. همچنین کتاب "کشف المراد" مرحوم علامه حلّی را یکی از منابع اصلی کلامی معاصر برشمرد و بر تحلیل‌های متنوع آن تأکید کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد در ادامه ابراز امیدواری کرد که این کتاب با حمایت رسانه‌ای و همکاری نهادهای علمی، در سطوح مختلف علمی و دینی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده و به عنوان مرجعی معتبر در حل مسائل کلامی و تقویت مباحث اعتقادی مورد استفاده قرار گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد در ادامه به ویژگی‌های برجسته این اثر و شرحی که بر "کشف المراد" نوشته شده است اشاره کرد. که این کتاب با رویکردی جامع و مفصل، به تبیین دقیق مسائل کلامی پرداخته و علاوه بر ترجمه متن، به تحلیل و شرح مسائل پیچیده‌ای که در آثار گذشته کمتر به آن پرداخته شده است، می‌پردازد.
کتاب 'کلام اسلامی' به عنوان مرجعی جامع در تبیین مسائل کلامی و فلسفی اسلامی
وی ادامه داد: این اثر با ارائه منابع مختلف کلامی در ابتدای هر فصل و طرح دیدگاه‌های مختلف در زمینه مسائل کلامی، به غنای علمی کتاب افزوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نژاد همچنین به مسایل جدید کلامی، مانند برهان نظم و نقدهای آن، اشاره کرد و گفت: در این اثر، به‌ویژه در بحث جبر و اختیار، نظرات و تحلیل‌های جدیدی ارائه شده که می‌تواند در تبیین مسائل پیچیده دینی بسیار مؤثر باشد.
وی در پایان خاطرنشان ساخت: این اثر علمی به دلیل جامعیت و دقت نظر در پرداخت به مسائل کلامی، می‌تواند به‌عنوان منبعی قابل اعتماد و معتبر در رشته‌های کلام و فلسفه اسلامی به‌ویژه در کانون‌های آموزشی و پژوهشی مطرح شود.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما