به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا ـ سالروز شهادت امام کاظم(ع) در عراق علاوه بر آنکه یک مناسبت مذهبی است، همزمان از ابعاد سیاسی، هویتی و فرهنگی وسیعی برخوردار گردیده که بر ساحت سیاسی این کشور و بلکه منطقه سایه می‌اندازد.
پس از پیاده‌روی اربعین سالار شهیدان، حرکت به سوی کاظمیه در ایام شهادت امام هفتم(ع)، دومین آیین میلیونی شیعیان در عراق به شمار می‌رود به‌گونه‌ای که پایتخت این کشور را کاملاً تحت تأثیر قرار می‌دهد. با سقوط صدام در سال ۲۰۰۳م، فشار و سرکوب حکومت بعث که موجب ممنوعیت شعائر دینی و حذف شیعیان از صحنه سیاسی و اجتماعی عراق شده بود پایان یافت و «زیارت» اعتاب مقدسه عراق در مقیاسی گسترده احیاء گردید.
بر این اساس اهمیت پیاده‌روی به سوی کاظمیه برای عزاداری و بزرگداشت شهادت امام کاظم(ع) به دلیل تشکیل یکی از بزرگ‌ترین اجتماعات دینی جهان اسلام در پایتخت یک کشور عربی است. شهر بغداد که در تاریخ خود به عنوان پایتخت خلافت عباسیان شناخته می‌شود، با وجود سیطره دولت‌های شیعی مانند آل‌بویه در ادواری از تاریخ بر آن، عموما نماد شکوه خلافت قلمداد شده است. این امر موجب شکل‌گیری نوستالژی برای بغداد در ذهنیت بخش‌هایی از جهان اهل‌سنت نیز شد و حتی در جریان داعش نیز، فتح پایتخت خلافت از عوامل و انگیزه‌های این گروه عنوان می‌گردید.
بغداد در تمدن اسلامی بستر ظهور بخش قابل توجهی از حیات علمی و مدنی مسلمین در قرون میانه اسلامی بوده است که از آن به دوران شکوه تمدن اسلامی یاد می‌شود. گرچه به گواهی تاریخ، این دوران برای پیروان اهل‌بیت(ع) با محنت‌های فراوان همراه بوده و در نظر رایج میان شیعه، رونق یافتن علوم و صنایع در بغداد برای به حاشیه راندن مکتب اهل‌بیت(ع) و ممانعت از بروز آن در مرکز سیاسی و اجتماعی سرزمین‌های اسلامی بوده است؛ اما مقاومت امام کاظم(ع) در قعر زندان‌های خلافت عباسی و تعالیم وحیانی آن حضرت، حیات سیاسی، علمی و فرهنگی پیروان اهل‌بیت(ع) در آن زمان تا به امروز را به گونه شگفت‌آوری تضمین نمود.
حرم امامین کاظمین در بغداد از همان دوران برپایی، کانون تجمع شیعیان بود و محلات شیعی بغداد که بعدها سهم عمده‌ای در پویایی مرکز تمدن اسلامی ایفا کردند بر گرد مزار و حرم امام کاظم(ع) شکل گرفت. به عنوان نمونه «کرخ» یکی از محله‌های شیعی بغداد بود که پس از بنای این شهر به عنوان پایتخت عباسیان شکل گرفت و شیعیان رفته‌رفته به این ناحیه روی آورده و بزرگانی از اصحاب ائمه(ع) مانند هشام بن حکم و علمای بزرگی مانند شیخ مفید، سیدمرتضی، سیدرضی و شیخ طوسی، به‌خصوص در دوران حکمرانی آل‌بویه بر بغداد، آن منطقه از پایتخت تمدن اسلامی را به مرکز فعالیت‌های علمی و مذهبی و سیاسی پیروان اهل‌بیت(ع) تبدیل نمودند.
در دوران معاصر و در یک قرن اخیر اقدامات زیادی برای نادیده انگاری هویت شیعی بغداد توسط حکومت‌های مختلف صورت گرفت که اوج آن در دوران صدام بود. پس از اشغال عراق توسط آمریکا و قدرت گرفتن شیعیان، بسیاری از محافل ضدشیعی جهان عرب آن را زنگ خطری برای خود تلقی کرده و برای تخریب هویت و همبستگی بین شیعی در این کشور از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کردند. با وجود تلاطم صحنه سیاسی عراق در ادوار مختلف، زیارت کاظمیه در ایام پایانی ماه رجب، هر ساله صحنه قدرت‌نمایی هویتی و فرهنگی شیعیان است و با آنکه اغلب دلدادگان حضرت موسی بن جعفر(ع) تنها با اخلاص برای عرض ارادت به آن امام پیاده راهی بغداد می‌شوند اما شکوه و عظمت این شعائر، بسیاری از اراده‌های مخل امنیت و ثبات در عراق را به حاشیه می‌راند.
این مسئله بار دیگر کارکردهای سیاسی و اجتماعی و هویت‌ساز زیارت را آشکار می‌سازد و شایسته است در مناسبات میان ملل مسلمان پیرو اهل‌بیت(ع) مورد توجه و استفاده قرار گیرد. تجربه سوریه نشان داد کم تحرکی و عدم دقت در ابعاد سیاسی و امنیتی و بین‌المللی مسئله زیارت، خسارت‌های متعددی در پی خواهد آورد. هنوز سودای فتح بغداد و احیای خلافت در ذهن و ضمیر برخی دولت‌های منطقه و محافل فکری و سیاسی جوامع اسلامی وجود دارد آنچنانکه فتح دمشق و نماز در مسجد اموی شام را بجای آزادی مسجدالأقصی و مبارزه با رژیم اسرائیل، آرمان خود ساخته بودند. از این منظر، خیزش میلیون‌ها زائر به سوی حرم نورانی حضرت موسی بن جعفر الکاظم(ع) در دل بغداد، یک رویداد فرامحلی و بین‌المللی است و نشان می‌دهد امر «زیارت» رهیافتی نجات‌بخش در برابر چالش‌های جدید جوامع پیرو اهل‌بیت(ع) خواهد بود.
بهمن دهستانی/ ابنا
.........................
پایان پیام
نظر شما