به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ منطقه عمومی کاظمین که در فاصله ۱۰ کیلومتری شهر بغداد قرار داد، اگر چه زمانی به عنوان بخشی از شهر بغداد شناخته می شد، اما وجود مزار دو تن از ائمه (ع)، به مرور هویتی مستقل به این شهر داده است. شهری که همه ساله در ۲۵ رجب، شاهد حضور میلیونها زائر عراقی برای زیارت مزار امام موسی کاظم (ع) همزمان با سالروز شهادت آن امام است.
دستور تاسیس شهر بغداد را توسط منصور عباسی با مشورت وزیر ایرانی خود خالد بن برمک داد تا مرکز خلافت از شام به عراق منتقل شود. ساخت این شهر در سال ۱۴۹ هجری قمری به پایان رسید و یک سال بعد در نقطه شمالی آن «قبرستان قریش» بنا شد تا مزاری برای دفن بزرگان و اشراف قریش، باشد. در همان سال جعفر عباسی فرزند جوان منصور، رحلت کرد و به عنوان اولین فرد در این قبرستان، دفن شد. ۸ سال بعد، منصور عباسی در مکه درگذشت و در همان جا دفن شد.
۲۵ سال بعد از درگذشت منصور عباسی در سال ۱۸۳ قمری، پیکر مطهر امام موسی کاظم (ع) در قبرستان قریش در بغداد به خاک سپرده شد. ۳۳ سال در سال ۲۲۰ هجری قمری نیز پیکر مطهر امام جواد(ع) در این قبرستان و در کنار مزار پدربزرگش قرار گرفت تا قبرستان قریش تبدیل به منطقه کاظمین شود. منطقه ای که مدفن دو تن از ائمه شیعه شده بود، به مرور به مکانی برای سکونت گروهی از شیعیان قرار گرفت تا آنها هم در حفاظت از این قبور مطهر بکوشند و هم افتخار خادمی زائران این دو امام شهید را داشته باشند. «مشهد الکاظمیه» که به مرور به عنوان کاظمیه یا کاظمین شناخته شد، هم اکنون شاهد بزرگترین تجمع های شیعی بعد از اربعین حسینی در هنگام روزهای عزاداری شهادت امام موسی بن جعفر(ع) است.
دیلمان ایرانی؛ اولین خادمان حرم
بدون شک در فاصله حدود ۱۵۰ ساله میان زمان شهادت امام موسی کاظم (ع) تا زمان استقرار آل بویه در بغداد، گروه های از شیعیان در منطقه کاظمین مستقر بوده و با شیوه های مختلف تلاش می کردند تا علاوه بر مراقبت از بناهای ساده این مزارهای مقدس در شرایط تقیه، امکان زیارت را برای دیگر شیعیان نیز فراهم کنند. به ویژه آنکه در برخی از روایات از امام رضا(ع) نقل شده در کتاب کامل الزیارت «ابن قولویه» ثواب زیارت قبر امام موسی کاظم(ع) معادل ثواب زیارت قبر رسول خدا(ص) در مدینه، قبر امیر المومنین(ع) در نجف و قبر سید الشهدا(ع) در کربلا بیان شده بود و حضرات بر زیارت مزار ایشان ولو در شرایط تقیه و از پشت حجاب و دیوار تاکید داشتند.
برگزاری رسمی مراسم های شیعیان مانند روز شهادت ائمه اطهار(ع) و روز عید غدیر، همچنین تشکیل کاروان های زیارتی برای زیارت قبور ائمه اطهار (ع) از ویژگی های دوران حکومت آل بویه بود. با فتح بغداد توسط شیعیان آل بویه در سال ۳۳۴ هجری قمری، «معز الدوله» برای دومین بار ، مرقد امامین کاظمین را ساخت و برای نخستین بار، گروهی از سربازان دیلمی با اصالت گیلانی را مامور حفاظت و امنیت از حرم و خدمت به زائران قرار داد و بدین ترتیب اولین گروه شیعیان از سوی حاکمان شیعی مامور به خدمت در بارگاه کاظمین شدند. این نکته نیز گفتنی است که در سال ۳۵۴ هجری قمری برای اولین بار عید غدیر در بغداد، جشن اعلام گردید و مردم شادی‌کنان با صدای بوق و کرنا و دسته دسته به زیارت حرم مطهر کاظمین رفتند.
بازسازی های حرم مطهر ائمه کاظمین(ع)
حرم مطهر ائمه کاظمین(ع) در طول سال های مختلف به دلایل مختلف از جمله رقابت های مذهبی، آتش سوزی، جنگ های داخلی یا حملات خارجی مانند حمله مغول، دچار تخریب و آسیب شد. گزارش های تاریخی از آسیب به این حرم در سال های ۳۶۷، ۴۶۶ و ۵۵۴ و ۵۶۹ هجری قمری و همچنین جاری شدن سیل در منطقه کاظمین در سال های ۶۱۴ و ۶۴۶ و ۶۵۴ و ۶۱۴ هجری قمری خبر می دهند.
بنای سوم این مرقد شریف در سال ۴۵۰ هجری قمری بعد از سال ها از به آتش کشیدن حرم مطهر بر اثر نزاع های فرقه ای ساخته شد و بنای چهارم به همت مؤید الدین محمد قمی، وزیر شیعی ناصر الدین الله خلیفه عباسی احداث گردید و بنای بخشایش نام گرفت. بعد از آن حرم مطهر ائمه کاظمین(ع) در سال ۵۷۵ هجری قمری توسعه یافت و این بارگاه در سال ۶۵۶ هجری قمری بعد از حمله مغول به کاظمین، دوباره بازسازی شد. در نهایت نیز جمعیت منطقه کاظمین در قرن هشتم بنابر گزارش حمدالله مستوفی به حدود ۶ هزار نفر رسیده بود.
با استقرار حکومت صفویه و اعلام مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی در ایران، توسعه حرم های مطهر ائمه معصومین(ع) در دستور کار این حکومت، قرار گرفت. شاه اسماعیل صفوی به کاظمین مسافرت کرد و برای خدمه و مسئوولین حرم مطهر، مقرری تعیین نمود. ساخت مسجد «جامع الجوادین» در دوران صفوی از یادگارهای ماندگار این دوران است.
در طول قرون گذشته، بارها شهر بغداد و منطقه کاظمین میان حکومت های ایرانی و حاکمان عثمانی دست به دست شد. نشانه های تاریخی نمایانگر آن است که هر گاه این خاک در حاکمیت ایرانیان قرار گرفت، بخشی از آن آباد شد و بنایی به ساختمان های حرم های مطهر ائمه معصومین(ع) افزوده شد.
دومین پیاده روی بزرگ در عراق
با سقوط حکومت عثمانی، کشور عراق با قیومیت انگلیس در این سرزمین تشکیل شد و روند توسعه حرم های مطهر در عراق، تقریبا متوقف گردید. در طول این سال ها، تلاش متولیان و خادمین حرم های اهل بیت(ع) بیشتر در حفظ وضعیت موجود و جلوگیری از تخریب و تصرف ساختمان های متعلق به این بارگاه ها بود.
در این دوران، بسیاری از بناهای متعلق به حرم مطهر ائمه کاظمین(ع) یا رها شده و یا کاربری دیگر یافت به عنوان نمونه مسجد بزرگ و تاریخی «جامع الجوادین» در کاظمین به مدت دهه ها سال به عنوان انبار استفاده می شد و بسیاری از اموال منقول که از موقوفات این حرم مطهر بود، به سرقت رفت.
با از بین رفتن حکومت صدام و تاسیس ستاد بازسازی عتبات عالیات، برنامه ریزی برای ایجاد تحولی عظیم در سرزمین کاظمین آغاز شد و علاوه بر بازسازی صحن و رواق های حرم مطهر ائمه کاظمین(ع)، بازسازی مجموعه های متعلق به این حرم مانند جامع الجوادین و ایجاد رواق های جدید در دستور کار قرار گرفت.
شور و شوق زیارت حرم مطهر ائمه کاظمین در ایام شهادت و ولادت امامین جوادین(ع) نیز آن چنان پرشور شد که حرکت دسته های پیاده به سمت حرمین در این روزها شباهت به روزهای پیاده روی اربعین یافته است. دومین پیاده روی بزرگ کشور عراق با حضور میلیون ها زائر برای حضور در مرقد امام موسی کاظم(ع) همه ساله همزمان با ۲۵ رجب برگزار می شود.
..............................
پایان پیام
نظر شما