به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ ۱۹ رجب سالروز رحلت علامه نامدار، سید دلدار علی نقوی از عالمان برجسته هندوستان و احیاء گر تشییع در این سرزمین است. نگاهی به تلاشهای عملی و میراث عملی ماندگار این عالم در سالگرد فوت او، می تواند نمادی از چگونگی تبلیغی دینمدارانه و زیستی عالمانه در فضایی متکثر و چند مذهبی باشد.
حضور شیعیان در شبه قاره هند، تاریخی همزمان با حضور اسلام در این سرزمین دارد و براساس برخی از اسناد، اولین مواجه هندیان با اسلام، همزمان با خلافت حضرت امیرالمومنین (ع) در سال ۳۹ هجری قمری و با فتح سند توسط حارث بن مره انجام گرفت. اسلام شیعی در طول تاریخ در بخش های مختلف شبه قاره هند وجود داشته است. به گونه ای که در مناطق مختلف سرزمین هند بزرگ که اکنون به کشورهای مختلفی تقسیم شده است می توان نشانه هایی واضح بر تشییع یافت. اگر چه هیچ گزارش تاریخی از ایجاد تشکیلاتی مذهبی در قالب حکومت در این دوران به دست نیامده است.
حضور شیعیان در نقاط مختلف هندوستان
این باور مذهبی در دوره های مختلف تاریخی مورد هجمه اعتقادی و هجوم نظامی دشمنان اسلام از یک سو و مخالفان اهل بیت(ع) از سوی دیگر قرار گرفته است. به گونه ای که براساس گفته برخی از مورخین، علت حمله سپاهیانی از معاویه در سال ۴۷ هجری قمری به منطقه سند و حمله به آل شنسب از مسلمانان این منطقه به بهانه ارتداد را در حقیقت به دلیل جلوگیری از اجرای فرمان سب امیرالمومنین (ع) توسط حاکمان این منطقه دانسته اند.
حضور برخی از شخصیت های مذهبی از هندوستان در میان شاگردان امام صادق(ع) و امام رضا(ع) نیز نشانه های دیگر از حضور شیعیان در این سرزمین است. در درازمدت نیز حضور برخی از فرقه های مذهبی در کاهش شیعیان و همچنین پراکندگی آنان در سرزمین های مختلف مرتبط با این منطقه تاثیر داشت.
تاسیس حکومت بهمئی در حیدرآباد دکن در میان سالهای ۷۴۷ تا ۹۳۲ قمری و حضور دانشمندان برجسته شیعی مانند علاء الدین سمنانی، شاه نعمت الله ولی، سید همدانی و سید نوربخش و فرزندش شاه قاسم فیض بخش تاثیرات فراوانی بر حضور شیعیان در این سرزمین داشت. اما وضعیت فرهنگی هند و نیز دوری از سرزمین های اسلامی و عدم ارتباط با عالمان، شیعه را در این کشور در رکود قرار داده بود و حتی بسیاری از شیعیان هندوستان، اعمال مذهبی خود را براساس فقه دیگر مسلمانان انجام می دادند و به جز اسمی از تشیع، نشانی از مناسک یا مراسم های شیعی به جز عزاداری محرم در این سرزمین نبود و تقریبا همه اعمال مذهبی شیعیان هند در آن دوره از عقد ازدواج تا مراسم دفن، براساس فقه اهل سنت انجام می شد.
سید دلدار علی نقوی، احیاء گر تشییع
تشکیل حکومت شیعی در منطقه شمالی هندوستان توسط حاکمان «اَوَده»، زمینه مناسب برای توسعه شیعه در این سرزمین فراهم کرد، اما تقریبا هیچ عالم شیعی در این منطقه وجود نداشت. «سید دلدار علی نقوی» ابتدا نزد عالمان اهل سنت در هند، فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات فرا گرفت و در این علوم تبحر یافت. او چندی بعد با «سرافراز الدوله» فرمانروای لکهنو دیدار کرد تا زمینه گسترش شیعه در این منطقه را فراهم کند. سید دلدار علی نقوی با همکاری حاکم اوده به نجف و مشهد رفت و در محضر عالمانی مانند سیدمهدی طباطبایی شاگردی کرد و پس از مدتی به هند بازگشت. او را اولین مجتهد شیعه در تاریخ هند می دانند.
وی پس از بازگشت به هند به نگارش، تدریس، تربیت شاگرد و تبلیغ علوم اهل بیت(ع) مشغول شد. در آن زمان لازم بود که عقاید شیعه به شیعیان آموزش داده شود. نماز شیعه و تمام رسوم مذهبی باید جداگانه انجام می شد و شیعیان جرأت می یافتند تا با رسوم شیعی شناخته شوند. به همین سبب، دلدارعلی نمازجماعت را برپا کرد. اولین بار نماز شیعه به جماعت در ۱۳ رجب سال ۱۲۰۰ هجری قمری و در خانه سرافرازالدوله خوانده شد و در ۲۷ رجب نیز نمازجمعه برپا گشت.
تربیت نسلی از شاگردان، تلاش برای زدودن باورهای خرافی از مراسم های شیعی و تلاش برای تاسیس کتابخانه برای بهره برداری عالمان و شیعیان از منابع اصیل اسلامی بخشی از تلاشهای علامه دلدار علی نقوی در طول حیات خویش بود.
اگر چه نمی توان مجموعه تلاش هایی که توسط سید دلدار علی نقوی در گسترش شیعه در هندوستان انجام داد در این مقاله کوتاه بیان کرد، اما به عنوان نمونه می توان به این نکته اشاره کرد که اگر چه در زمان حیات ایشان، حتی یک مدرسه علمی شیعی در هند وجود نداشت و جلسات درس ایشان، در مساجد و حسینیه ها برگزار می شد، اما تربیت ۵ فرزند پسر که هر کدام از عالمان برجسته هند شدند و همچنین پرورش ۲۹ شاگرد مستقیم که آنان نیز از شخصیت های موثر در هندوستان شدند، توانست نسلی از عالمان در هند را به وجود آورد که در میان آنها شخصیت نامداری مانند علامه میرحامد حسین صاحب کتاب عبقات الانوار وجود دارد.
براثر تلاش های سید علی دلدار و نسلی از شاگردان او که در طول ۲۰۰ سال گذشته برای احیاء، حفظ و گسترش شیعه در این سرزمین فعالیت داشتند، هم اکنون لکهنو به عنوان کانون شیعه دوازده امامی در هند شناخته می شود و بسیاری از حسینیه ها و مدارس شیعی و کتابخانه های مذهبی در این منطقه وجود دارد.
سلطان المدارس اولین و بزرگ ترین مدرسه شیعی در لکهنو است که در سال ۱۲۵۹ هجری قمری توسط سید حسین نقوی معروف به سیدُالعُلَماء، فرزند سید دلدار علی نقوی تاسیس شد. جامعه ناظمیه، جامعه الزهرا، حوزه علمیه جوادیه، جامعه ایمانیه و مدرسه الواعظین از شاخص ترین مدارس شیعی در هندوستان است که تقریبا تمامی آنان توسط شاگردان مستقیم یا با واسطه سید دلدار علی نقوی در طول ۲۰۰ سال گذشته ساخته شده اند. براساس برخی از آمار، هم اکنون مدارس شیعه در سراسر هند در حدود ۴۴۰ و تعداد حوزه های علمیه بیش از ۲۵ حوزه است.
سید علی اصغر حسینی / ابنا
..............................
پایان پیام
نظر شما