خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ابنا - اعتیاد به مواد مخدر یکی از بحران‌های اجتماعی و اخلاقی عصر حاضر است که نه‌تنها سلامت جسمی و روانی افراد را تهدید می‌کند، بلکه بنیان خانواده‌ها و جامعه را نیز به خطر می‌اندازد. در این میان، آموزه‌های دینی به‌ویژه در مکتب اهل‌بیت(ع) می‌توانند به‌عنوان راهکاری پیشگیرانه و درمانی نقش بسزایی ایفا کنند. این مقاله با استناد به منابع معتبر شیعه، به بررسی تأثیر آموزه‌های دینی در پیشگیری و درمان اعتیاد می‌پردازد.
۱. ریشه‌های اعتیاد از نگاه دین: غفلت از معنویت یکی از دلایل مهم گرایش افراد به اعتیاد، دوری از معنویت و غفلت از یاد خداوند است. قرآن کریم می‌فرماید: «أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبُ» (رعد/۲۸). این آیه نشان‌دهنده آن است که آرامش حقیقی تنها در سایه یاد خداوند حاصل می‌شود. امام علی(ع) نیز در این زمینه می‌فرمایند: «غفلت از یاد خدا، دل‌ها را بیمار می‌کند.» (نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹). بنابراین، دوری از معنویت و جایگزینی لذت‌های زودگذر دنیوی، یکی از عوامل اصلی گرایش به مواد مخدر است.
۲. نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد: آموزه‌های تربیتی اهل‌بیت(ع) خانواده به‌عنوان نخستین نهاد تربیتی، نقشی کلیدی در شکل‌گیری شخصیت فرزندان دارد. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «کودک همچون زمینی خالی است؛ هرچه در آن بکاری، همان رشد می‌کند.» (الکافی، ج ۶، ص ۴۸). آموزش ارزش‌های دینی، تقویت اعتمادبه‌نفس و ایجاد محیطی سالم و محبت‌آمیز در خانواده می‌تواند فرزندان را از گرایش به اعتیاد بازدارد.
۳. خودسازی و کنترل نفس: درمانی معنوی برای اعتیاد یکی از اصول اساسی در آموزه‌های اسلامی، خودسازی و کنترل نفس است. امام علی(ع) می‌فرمایند: «نفس خود را مهار کن پیش از آنکه تو را مهار کند.» (نهج البلاغه، نامه ۳۱). اعتیاد به مواد مخدر، نتیجه تسلیم‌شدن در برابر خواهش‌های نفسانی است و راهکار مقابله با آن، تقویت اراده و تمرین خودکنترلی است که در تعالیم اسلامی بسیار مورد تأکید قرار گرفته است.
۴. جایگاه دعا و توکل در روند درمان اعتیاد دعا و توکل بر خداوند یکی دیگر از ابزارهای مؤثر در مبارزه با اعتیاد است. امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزه ثمالی با زبانی سراسر امیدواری می‌فرمایند: «یا مَن لا یُرجی إلّا فَضلُه...» (صحیفه سجادیه). این دعاها نه‌تنها روحیه فرد را تقویت می‌کنند، بلکه او را به سوی بازگشت به مسیر صحیح زندگی سوق می‌دهند.
۵. اجتماع سالم؛ سپری برای محافظت از جوانان امام حسین(ع) در حدیثی می‌فرمایند: «هرکس یار و یاوری داشته باشد، شکست نمی‌خورد.» (بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۲۰). ایجاد محیط‌های اجتماعی سالم مانند مساجد، هیئت‌ها و گروه‌های مذهبی می‌تواند بستری مناسب برای پیشگیری از انحرافات اخلاقی ازجمله اعتیاد باشد.
آموزه‌های دینی در مکتب اهل‌بیت(ع) نه‌تنها به جنبه‌های عبادی و معنوی زندگی انسان توجه دارند، بلکه راهکارهایی عملی برای حل مشکلات اجتماعی ارائه می‌دهند. معضل اعتیاد نیز با بهره‌گیری صحیح از این آموزه‌ها قابل پیشگیری و درمان است. تقویت معنویت، آموزش ارزش‌های دینی در خانواده، تمرین خودکنترلی و بهره‌گیری از اجتماع سالم، ابزارهایی هستند که می‌توانند جامعه‌ای پاک‌تر و سالم‌تر بسازند.
پاورقی‌ها:
۱. قرآن کریم، سوره رعد، آیه ۲۸.
۲. نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹.
۳. الکافی، شیخ کلینی(ره)، ج ۶، ص ۴۸.
۴. نهج البلاغه، نامه ۳۱.
۵. صحیفه سجادیه، دعای ابوحمزه ثمالی.
۶. بحارالانوار، علامه مجلسی(ره)، ج ۷۵، ص ۱۲۰.
